Sự phát triển tâm lý học trẻ em lứa tuổi mầm non thay đổi và chuyển biến khác nhau qua từng giai đoạn cụ thể. Hiểu rõ các đặc điểm tâm lý của trẻ sẽ giúp phụ huynh dễ dàng hơn trong việc giao tiếp, chăm sóc và tạo môi trường thuận lợi để trẻ phát triển toàn diện cũng như hòa nhập tốt hơn.
Đặc điểm phát triển tâm lý của trẻ tuổi mầm non
Phụ huynh cần hiểu và nắm vững các đặc điểm tâm lý của trẻ mầm non để dễ dàng hỗ trợ, chăm sóc và tạo ra môi trường phù hợp giúp trẻ phát triển toàn diện. Dựa trên các nghiên cứu khoa học và khảo sát thực tế, trẻ ở độ tuổi mầm non thường có một số đặc điểm phát triển tâm lý nổi bật như sau.
Tâm lý hay tò mò, thích khám phá
Trẻ mầm non thường rất tò mò và thích khám phá mọi thứ xung quanh. Bạn sẽ thường nghe trẻ hỏi nhiều câu như "vì sao", "tại sao" khi gặp những hiện tượng mới lạ. Trẻ dễ bị thu hút bởi những điều mới mẻ từ cuộc sống, sách vở hay video, điều này đôi khi làm cha mẹ cảm thấy khó chịu vì trẻ hỏi liên tục.
Tuy nhiên, đây là giai đoạn trẻ muốn hiểu thêm về thế giới và trải nghiệm những điều mới. Phụ huynh cần kiên nhẫn giải đáp thắc mắc để giúp trẻ phát triển trí tuệ. Sự tò mò này là dấu hiệu tốt cho thấy trẻ hứng thú với thế giới xung quanh và có tính ham học hỏi.
Luôn muốn trở thành trung tâm của mọi sự chú ý
Trẻ mầm non thường có xu hướng muốn trở thành trung tâm chú ý và luôn tìm cách thu hút sự quan tâm từ mọi người. Điều này thể hiện mong muốn khẳng định bản thân và xây dựng cái "tôi" riêng. Dù đôi khi trẻ có những hành vi như nghịch ngợm, bốc đồng, khóc lóc hay không nhường nhịn, điều đó không hẳn là biểu hiện của sự ích kỷ hay hư hỏng mà có thể là cách trẻ tìm kiếm sự quan tâm từ người lớn. Phụ huynh nên hiểu và kiên nhẫn hỗ trợ trẻ trong giai đoạn này.
Mong muốn có được nhiều sự yêu thương
Trẻ nhỏ luôn mong muốn nhận được tình yêu thương từ ba mẹ và người thân, đặc biệt là khi bước vào tuổi mầm non và phải làm quen với môi trường mới. Điều này có thể khiến trẻ lo lắng, sợ bị bỏ rơi dẫn đến việc khóc lóc, chống đối khi đến trường. Trong giai đoạn này, trẻ rất cần sự quan tâm, động viên từ gia đình, thầy cô và bạn bè. Phụ huynh nên giữ bình tĩnh, dùng lời lẽ nhẹ nhàng để khuyên bảo giúp trẻ hiểu và điều chỉnh những hành vi chưa phù hợp.
Có nhiều xu hướng thích sự tự lập
Trẻ từ 3 đến 6 tuổi bắt đầu có xu hướng tự lập, muốn tự làm các công việc cá nhân và chứng tỏ bản thân. Ở giai đoạn này, trẻ muốn được tự quyết định mọi thứ theo ý thích và thường bắt chước hành động của người lớn. Sau khi đi học và gặp gỡ bạn bè, trẻ muốn tự thực hiện các việc như ăn, vệ sinh cá nhân, mặc quần áo.
Tuy nhiên, trẻ cũng có thể trở nên ương bướng, chỉ làm theo mong muốn của mình mà không lắng nghe người khác. Phụ huynh nên động viên, khuyến khích trẻ tự trải nghiệm đồng thời quan sát và hướng dẫn khi cần, tránh bảo bọc quá mức.
Bắt đầu phát triển ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp
Khi bước vào giai đoạn này, trẻ bắt đầu phát triển ngôn ngữ mạnh mẽ, đáp ứng nhu cầu tương tác xã hội. Việc học tập trong môi trường mới và gặp gỡ bạn bè, thầy cô thúc đẩy trẻ gia tăng khả năng giao tiếp và kết nối với cộng đồng.
Trẻ cũng biết cách quan sát và học hỏi từ mọi người xung quanh, ghi nhớ và bắt chước ngôn ngữ cũng như cách ứng xử thông qua phim ảnh và sách vở. Sự phát triển ngôn ngữ giúp trẻ nâng cao khả năng giao tiếp và tạo dựng mối quan hệ lành mạnh, thân thiết với người khác.
Dần phát triển ý thức và tính cách cá nhân
Một trong những đặc điểm tâm lý quan trọng ở trẻ lứa tuổi mầm non là sự hình thành ý thức và tính cách cá nhân. Ở giai đoạn này, trẻ bắt đầu phát triển sở thích và chính kiến riêng về các hoạt động trong đời sống.
Trẻ mầm non có xu hướng học hỏi và bắt chước cử chỉ, lời nói, cũng như cách ăn mặc của những người mà trẻ yêu thích. Đồng thời, trẻ cũng biết cách thể hiện quan điểm cá nhân, lựa chọn theo sở thích và mong muốn được tôn trọng từ những người xung quanh.
Cha mẹ nên làm gì để hỗ trợ trẻ mầm non phát triển tâm lý?
Để hỗ trợ trẻ trong giai đoạn mầm non, phụ huynh có thể thực hiện các điều sau:
-
Giúp trẻ sắp xếp và lên kế hoạch: Thiết lập bảng kế hoạch cho các hoạt động hàng ngày, hàng tuần giúp trẻ hiểu rõ mục tiêu và trách nhiệm của mình, từ đó học cách quản lý thời gian hiệu quả.
-
Lắng nghe và dành thời gian cho trẻ: Quan tâm và yêu thương là rất cần thiết. Phụ huynh nên dành thời gian trò chuyện, chia sẻ với trẻ để hiểu rõ suy nghĩ và mong muốn của trẻ, hỗ trợ sự phát triển toàn diện.
-
Tạo điều kiện cho trẻ vui chơi: Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động giải trí và vui chơi tập thể để trẻ có nhiều cơ hội trải nghiệm và phát triển bản thân.
-
Tránh la mắng hoặc sử dụng bạo lực: Tâm lý trẻ rất nhạy cảm; việc la mắng hay dùng bạo lực có thể làm trẻ chống đối. Thay vào đó, hãy bình tĩnh phân tích và giúp trẻ hiểu sai lầm của mình để tìm ra hướng giải quyết.
Lời kết
Bài viết đã nêu rõ sự phát triển tâm lý học trẻ em lứa tuổi mầm non và nhấn mạnh tầm quan trọng của sự quan tâm, chăm sóc từ phụ huynh trong giai đoạn này. Hy vọng rằng các bậc phụ huynh sẽ nắm bắt được những thông tin hữu ích để hỗ trợ trẻ phát triển tốt, hình thành tính cách và tâm lý tích cực.
