Sự phát triển tư duy của trẻ ấu nhi là một giai đoạn cực kỳ quan trọng trong quá trình trưởng thành của trẻ. Do đó, các bậc cha mẹ cần hiểu rõ tâm lý và hoạt động của trẻ ở độ tuổi này để có thể dạy dỗ và hỗ trợ bé phát triển tư duy một cách hiệu quả.
Khái niệm phát triển tư duy của trẻ ấu nhi
Trẻ ấu nhi là những trẻ trong độ tuổi từ 1 đến 3 tuổi. Giai đoạn này là thời điểm quan trọng trong sự phát triển tư duy của trẻ khi bé học được những điều căn bản nhất. Sự phát triển này có ảnh hưởng lớn đến tương lai sau này. Khi trẻ được kích thích phát triển trí não một cách nhanh nhẹn và linh hoạt từ nhỏ thì khi trưởng thành, bé sẽ có nền tảng vững chắc để áp dụng vào học tập và cuộc sống.
Đặc điểm phát triển tư duy của trẻ ấu nhi
Quá trình phát triển tư duy của trẻ ấu nhi có một số đặc điểm nổi bật sau.
Hoạt động chủ đạo
Trong quá trình phát triển tư duy của trẻ ấu nhi, tương tác với đồ vật là hoạt động chủ đạo. Khi trẻ tiếp xúc với thế giới xung quanh ngày càng nhiều, các phương thức hành động với đồ vật của trẻ cũng trở nên phong phú hơn. Trẻ sẽ tiếp cận với hai loại hành động chính: hành động thiết lập các mối tương quan và hành động công cụ. Cả hai loại hành động này đều có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển tư duy của trẻ.
Dưới sự hướng dẫn của người lớn, trẻ sẽ học cách sử dụng đồ vật một cách ngày càng giống với cách người lớn sử dụng. Các đồ vật trở thành đối tượng thu hút sự chú ý của bé, giúp trẻ khám phá và tìm tòi, từ đó thúc đẩy sự phát triển trí tuệ của bé.
Điều quan trọng là khi trẻ tiếp cận và sử dụng đồ vật, bé cần nắm được những nguyên tắc cơ bản. Trẻ có thể khám phá chức năng và cách sử dụng của các đồ chơi và đồ vật khác nhau. Vì vậy, cha mẹ nên cho trẻ tiếp xúc với các đồ vật thực tế để bé cảm thấy thích thú và hào hứng hơn trong quá trình học hỏi.
Phát triển khả năng ngôn ngữ
Trong giai đoạn tuổi ấu nhi, trẻ có nhu cầu giao tiếp với người lớn bằng ngôn ngữ đồng thời phát triển khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ. Việc ghi nhớ các biểu tượng liên quan đến các hoạt động với đồ vật cũng rất quan trọng đối với sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Các biểu tượng này tạo cơ sở để trẻ hiểu nghĩa của các từ liên quan đến đồ vật và liên kết những từ ngữ đó với hình ảnh của các đồ vật, sự vật, và hiện tượng xung quanh.
Ở độ tuổi này, trẻ thường nói được rất ít, phát âm chưa chính xác và vốn từ còn hạn chế với cấu trúc và ngữ pháp chưa hoàn chỉnh. Ngôn ngữ của trẻ sẽ dần được phát triển khi trẻ được tiếp xúc với chuẩn âm và hình thức ngữ pháp mới. Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ phụ thuộc lớn vào sự dạy bảo của người lớn. Để giúp trẻ nhanh chóng hiểu và sử dụng ngôn ngữ hiệu quả, người lớn nên kết hợp lời nói với các tình huống cụ thể và thực tế.
Phát triển tư duy
Giai đoạn ấu nhi là thời điểm rất thuận lợi cho sự phát triển tư duy của trẻ. Đây có thể được coi là giai đoạn “vàng” để trẻ tiếp nhận và lĩnh hội mọi thứ. Trong độ tuổi này, trẻ đã bắt đầu xác lập các mối quan hệ giữa các đồ vật, chẳng hạn như dùng gậy khều quả bóng rơi vào gầm. Những hành động này giúp trẻ dần hình thành khả năng tư duy logic.
Trong cuộc sống hàng ngày, các bậc cha mẹ và người lớn cần cung cấp những mẫu hành động để trẻ bắt chước. Qua việc thử nghiệm thực tế và ghi nhớ nhiều hành động, trẻ sẽ học cách xác lập các mối liên hệ mới giữa các đối tượng thông qua tư duy và tưởng tượng. Không thể phủ nhận rằng sự phát triển tư duy của trẻ ấu nhi gắn liền với hoạt động với đồ vật và đặc biệt là việc thực hiện những hành động công cụ cụ thể.
Phương pháp cho sự phát triển tư duy của trẻ ấu nhi
Hiểu được khái niệm cũng như các đặc điểm nổi bật trong quá trình phát triển tư duy của trẻ ấu nhi, các bậc cha mẹ có thể tham khảo một số phương pháp phát triển tư duy sau để dạy trẻ một cách hợp lý và hiệu quả nhất.
Sử dụng Flash card
Flash Card là loại thẻ chứa thông tin như từ hoặc số, được sử dụng để hỗ trợ việc học của trẻ. Mặt trước của thẻ có câu hỏi, còn mặt sau có câu trả lời. Phương pháp học này rất hiệu quả trong việc rèn luyện khả năng ghi nhớ, nhờ vào việc lặp lại thường xuyên và giúp cải thiện trí nhớ lâu dài.
Giai đoạn từ 0 đến 3 tuổi là thời điểm lý tưởng để giới thiệu flash card cho trẻ, nhằm phát triển tư duy cơ bản và hiệu quả. Cha mẹ có thể sử dụng flashcard để dạy trẻ các từ mới về con vật bằng tiếng Anh, chẳng hạn như một mặt thẻ có hình con cá và mặt còn lại có từ "fish" bằng tiếng Anh.
Cho trẻ cảm thụ âm nhac, phát triển thính giác
Trong giai đoạn đầu đời, đặc biệt là trong độ tuổi ấu nhi, âm nhạc đóng vai trò rất quan trọng trong việc phát triển tâm hồn và trí tuệ của trẻ. Âm nhạc không chỉ kích thích trí tưởng tượng và tư duy sáng tạo của trẻ mà còn giúp trẻ tăng cường khả năng cảm nhận qua thính giác và bộc lộ cảm xúc một cách chân thật và tự nhiên.
Do đó, ngay từ giai đoạn ấu nhi, cha mẹ nên cho trẻ tiếp xúc với âm nhạc. Điều này có thể thực hiện bằng cách cho trẻ nghe những bản nhạc nhẹ nhàng, không lời hoặc những bài nhạc phù hợp với độ tuổi, hoặc cho trẻ tiếp xúc với đàn.
Nhận biết màu sắc
Dạy trẻ nhận biết màu sắc từ sớm, đặc biệt trong độ tuổi ấu nhi, sẽ giúp bé phát triển óc quan sát tinh tế, sự thông minh và tư duy nhanh nhạy hơn.
Cha mẹ có thể giúp trẻ nhận biết và tiếp xúc với màu sắc qua các bài luyện tập. Một cách hiệu quả là sử dụng những vật dụng hàng ngày như quần áo, khăn tắm, đồ ăn, nước uống, hoa quả, tranh ảnh, và đồ chơi. Để bắt đầu, cha mẹ nên dạy trẻ những màu cơ bản như đỏ, xanh dương, vàng, và sau đó tiến đến những màu phụ như xanh lá cây, xanh lá mạ.
Nhận biết hình dáng
Để giúp trẻ trong độ tuổi ấu nhi phát triển tư duy hiệu quả, cha mẹ có thể áp dụng các bài tập nhận biết hình dáng. Trong các bài tập này, trẻ sẽ phải quan sát và mô tả hình dáng bên ngoài của một vật.
Ví dụ, cha mẹ có thể yêu cầu bé miêu tả hình dáng của cô giáo bằng cách gợi ý các đặc điểm như mái tóc, đôi mắt, và khuôn mặt. Tương tự, trẻ có thể miêu tả một món đồ chơi, đồ vật (như cái bàn, cái ghế), hoặc con vật (như con mèo, con lợn, con gà) bằng cách tập trung vào các đặc điểm hình dáng của chúng.
Nhận biết kích thước
Nhận biết kích thước là một phương pháp rất hiệu quả trong việc phát triển tư duy của trẻ ấu nhi. Các bài luyện tập dạng này yêu cầu trẻ quan sát và nhận biết các kích thước khác nhau của đồ vật, con vật, v.v. Trẻ sẽ học cách phân biệt các đặc điểm như to, nhỏ, rộng, hẹp, sâu, và nhiều hơn nữa.
Cha mẹ có thể hỏi trẻ về kích thước của các đối tượng để giúp bé thực hành. Ví dụ, có thể hỏi trẻ về sự khác biệt kích thước giữa con lợn mẹ và con lợn con, hoặc giữa con mèo và con chuột. Những bài tập này giúp trẻ phát triển khả năng quan sát và so sánh, từ đó cải thiện tư duy không gian và nhận thức về kích thước.
Lời kết
Trên đây là những thông tin liên quan đến sự phát triển tư duy của trẻ ấu nhi mà Trung tâm 3S đã chia sẻ đến bạn. Các bậc phụ huynh nên chú ý đến thời điểm khi tư duy của trẻ phát triển mạnh mẽ nhất để đảm bảo bé có sự phát triển tốt nhất cho cả hiện tại và tương lai.
