Trong hành trình nuôi dạy con cái, việc thiết lập thói quen tốt cho trẻ ngay từ nhỏ đóng vai trò như những viên gạch nền tảng, không chỉ định hình tính cách mà còn cả tương lai của con. Thói quen mang tầm ảnh hưởng sâu rộng đến cuộc đời của một con người, như Ralph Waldo Emerson từng phát biểu: "Gieo suy nghĩ, gặt hành động; gieo hành động, gặt thói quen; gieo thói quen, gặt tính cách; gieo tính cách, gặt số phận."
Vậy nhưng hiện nay, nhiều phụ huynh có thể chưa thực sự nhìn nhận hết tầm quan trọng của những hành vi lặp đi lặp lại này. Vậy điều gì khiến thói quen tốt trở thành yếu tố then chốt cho sự phát triển của trẻ? Hãy cùng Trung tâm 3S tìm hiểu và khám phá qua bài viết sau.
Thói Quen Là Gì? Phân Loại và Tầm Ảnh Hưởng
Thói quen được định nghĩa là chuỗi các hành động lặp lại thường xuyên, hình thành từ quá trình sinh hoạt, học tập và rèn luyện hàng ngày. Chúng không tự nhiên mà có, mà là kết quả của sự kiên trì lặp lại đủ nhiều và hình thành từ môi trường sống.
Thói quen gồm 2 loại: Thói quen tốt và thói quen xấu.
-
Thói quen tốt: Là những hành vi mang lại giá trị tích cực về sức khỏe, lối sống và tri thức. Ví dụ điển hình bao gồm việc ăn uống, ngủ nghỉ khoa học, vệ sinh cá nhân tốt, gọn gàng, lễ phép hay thói quen đọc sách. Việc thiết lập thói quen tốt này từ bé sẽ giúp trẻ có một nền tảng vững chắc để phát triển toàn diện.
-
Thói quen xấu: Ngược lại, đây là những hành vi tiêu cực, ban đầu có thể nhỏ nhưng nếu không được uốn nắn kịp thời sẽ dần trở nên khó thay đổi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhân cách, sức khỏe và tương lai của trẻ.
Thói quen tốt đem lại nhiều lợi ích cho trẻ
Tầm Quan Trọng Của Việc Thiết Lập Thói Quen Tốt Cho Trẻ
Việc thiết lập thói quen tốt là vô cùng quan trọng bởi nó giúp tự động hóa các hành vi tích cực. Khi một hành động trở thành thói quen, trẻ không cần tốn quá nhiều nỗ lực hay suy nghĩ để thực hiện, giúp giải phóng năng lượng cho những hoạt động sáng tạo và tư duy khác. Điều này không chỉ mang lại tinh thần lạc quan, nhân cách tốt, tư duy sáng suốt mà còn giúp trẻ tự xây dựng cơ hội phát triển bản thân và cuộc sống.
Cụ thể, thói quen tốt mang lại những lợi ích sau:
1. Định Hình Nhân Cách và Hoàn Thiện Bản Thân
Thói quen tốt là nền tảng vững chắc để trẻ hình thành những phẩm chất đạo đức tốt đẹp, từ đó phát triển nhân cách một cách toàn diện và tích cực. Khi một hành động tích cực trở thành thói quen, trẻ không cần tốn nhiều nỗ lực suy nghĩ để thực hiện, giúp tự động hóa các hành vi có lợi, giải phóng năng lượng não bộ cho những hoạt động tư duy phức tạp hơn, sáng tạo hơn.
Ví dụ khi trẻ có thói quen luôn chào hỏi, tươi cười mỗi khi gặp gỡ mọi người, biết nói lời cảm ơn, xin lỗi,... trẻ sẽ được mọi người yêu mến, coi trọng.
Trẻ hình thành nhân cách tốt, yêu thương gia đình
2. Xây Dựng Lối Sống Tích Cực và Tinh Thần Vượt Khó
Khi có những thói quen tốt, trẻ sẽ dễ dàng duy trì thái độ lạc quan, chủ động đối mặt và đương đầu với các thử thách trong cuộc sống. Từ thói quen học bài đều đặn đến thói quen rèn luyện sức khỏe, tất cả đều góp phần xây dựng kỷ luật tự giác, giúp trẻ phát triển cân bằng cả về thể chất, trí tuệ và tinh thần.
3. Mang Lại Cảm Giác An Toàn và Nhất Quán
Con người luôn thoải mái với sự an toàn. Và thói quen tạo ra một cấu trúc và lịch trình ổn định trong cuộc sống của trẻ. Khi trẻ hình thành thói quen - trẻ sẽ không mất nhiều thời gian công sức để làm việc đó, cũng như biết rõ điều gì sẽ xảy ra tiếp theo, giúp trẻ thư giãn và cảm thấy an toàn, thoải mái hơn.
Sự ổn định và khả năng dự đoán này giúp trẻ quản lý cảm xúc tốt hơn, giảm thiểu đáng kể cảm giác lo âu, căng thẳng, đặc biệt trong những giai đoạn thay đổi.
4. Nuôi Dưỡng Sự Tự Tin và Độc Lập
Việc tự giác thực hiện các thói quen tốt hàng ngày, dù là nhỏ nhất, sẽ giúp trẻ cảm nhận được khả năng của bản thân, từ đó tăng cường sự tự tin và rèn luyện tính độc lập. Thay vì luôn cần sự nhắc nhở từ người lớn, trẻ sẽ tự mình biết phải làm gì và chịu trách nhiệm về hành động của mình. Sự trao quyền này giúp trẻ cảm thấy tự chủ và có năng lực.
Ví dụ: Khi trẻ hình thành thói quen đọc sách nâng cao kiến thức, dần dần trẻ sẽ trở nên hiểu biết, thông minh và giải quyết được các vấn đề trong cuộc sống một cách khéo léo. Từ đó giúp trẻ tự tin hơn về bản thân.
Nuôi dưỡng thói quen đọc sách giúp trẻ phát triển tri thức
Với thói quen hàng ngày, trẻ sẽ tự giác học khi đến giờ làm bài tập về nhà hoặc chuẩn bị đi ngủ. Trẻ sẽ biết mình phải làm gì và chủ động hoàn thành nó mà không cần sự thúc giục từ ba mẹ. Thay vì luôn được bảo phải làm gì, trẻ sẽ cảm thấy được trao quyền, độc lập, tự tin và tự chịu trách nhiệm về bản thân.
5. Chìa Khóa Cho Thành Công Bền Vững Trong Tương Lai
Những thói quen tốt được hình thành từ thuở nhỏ chính là "lãi suất kép" cho sự phát triển cá nhân. Chúng không chỉ phục vụ hiện tại mà còn trở thành nền tảng vững chắc cho sự thành công của trẻ khi trưởng thành – dù là trong học tập, sự nghiệp hay các mối quan hệ xã hội. Một đứa trẻ có các thói quen hiệu quả được vun đắp từ sớm sẽ có lợi thế lớn trong tương lai.
Vai Trò Quyết Định Của Cha Mẹ Trong Việc Định Hình Thói Quen Cho Trẻ
Cha mẹ đóng vai trò then chốt không thể thay thế trong quá trình thiết lập thói quen tốt cho trẻ. Trẻ em, đặc biệt trong giai đoạn đầu đời, học hỏi chủ yếu thông qua việc quan sát và bắt chước những người xung quanh, đặc biệt là cha mẹ. Ở độ tuổi này, khả năng phân biệt đúng sai của trẻ còn hạn chế, khiến chúng dễ dàng tiếp thu mọi hành vi – dù tốt hay xấu.
Làm gương là yếu tố tiên quyết: Nếu trẻ chứng kiến cha mẹ duy trì thói quen ăn uống lành mạnh, sinh hoạt khoa học, biết tạm gác điện thoại hay TV khi ở bên con, trẻ cũng sẽ tự nhiên hình thành những hành vi tích cực tương tự. Ngược lại, những thói quen không khoa học từ cha mẹ có thể vô tình dẫn đến việc trẻ trở nên cẩu thả, phụ thuộc vào thiết bị điện tử, hoặc có sức khỏe kém.
Trẻ học hỏi và xây dựng thói quen tử ba mẹ
Ngôn ngữ và tư duy tích cực: Khi cha mẹ suy nghĩ tích cực và sử dụng ngôn từ đẹp, trẻ cũng có xu hướng phát triển tư duy lạc quan và cách diễn đạt lời nói hay. Điều này minh chứng cho sức mạnh của sự làm gương trong việc hình thành cả những thói quen về tư duy và giao tiếp.
Các Nhóm Thói Quen Tốt Cha Mẹ Nên Thiết Lập Sớm Cho Trẻ
Để giúp trẻ có một khởi đầu vững chắc, cha mẹ nên tập trung xây dựng các thói quen tốt trong những lĩnh vực cốt lõi sau:
-
Về sức khỏe: Thiết lập cho con thói quen ăn uống lành mạnh, vệ sinh cá nhân sạch sẽ, vận động thể chất đều đặn và ngủ đủ giấc.
-
Về học tập: Xây dựng thói quen đọc sách hàng ngày, lên mục tiêu học tập và tự giác học bài, rèn luyện khả năng tập trung, quản lý thời gian hiệu quả.
-
Về đạo đức và lối sống: Thói quen ứng xử lịch sự, trung thực, lễ phép với người lớn, hiếu thảo với ba mẹ, kính trọng thầy cô, có trách nhiệm với bản thân và mọi người, biết kiên nhẫn và thể hiện lòng biết ơn.
Thói quen dậy sớm giúp trẻ bắt đầu ngày mới tích cực.
Phương Pháp Hiệu Quả Giúp Trẻ Hình Thành Thói Quen Tốt
Việc xây dựng các thói quen tốt cho trẻ đòi hỏi sự kiên nhẫn và chiến lược từ phía cha mẹ. Sau đây là một số phương pháp giúp trẻ hình thành thói quen tốt:
Bắt đầu từ những thói quen nhỏ
Không nên đặt quá nhiều áp lực hay kỳ vọng ngay từ đầu. Cha mẹ hãy giúp trẻ thiết lập thói quen mới bắt đầu từ những thay đổi nhỏ, dễ thực hiện và tăng dần mức độ.
Ví dụ mỗi buổi tối trước khi đi ngủ cùng tạo thói quen cho con đọc sách. Ban đầu mục tiêu đặt ra là 5 phút, rồi tăng dần thời gian.
Làm gương
Trẻ học từ những gì chúng thấy và con cái chính là tấm gương phản chiếu lại hình ảnh của cha mẹ. Vì vậy, hãy trở thành tấm gương sáng về những thói quen mà bạn muốn con mình có.
Khen thưởng và động viên
Cha mẹ nên dành thời gian quan sát và đồng hành cùng con, khen ngợi và động viên khi trẻ thể hiện hành vi tốt sẽ góp phần củng cố thói quen đó.
Tạo môi trường thuận lợi
Sắp xếp không gian sống và tạo môi trường học tập sao cho việc thực hiện thói quen trở nên dễ dàng và tự nhiên hơn. Tại Trung tâm 3S, chúng tôi kiến tạo môi trường học tập chuyên nghiệp và lành mạnh giúp trẻ hình thành những thói quen tích cực như tự giác học tập, lập mục tiêu, kế hoạch mỗi ngày, kiểm soát cảm xúc, thực hành lòng biết ơn,..
Kiên trì và nhất quán
Rèn luyện thói quen là một quá trình cần thời gian. Sự kiên trì và nhất quán của cha mẹ là yếu tố then chốt dẫn đến thành công.
Biến việc rèn luyện thành niềm vui
Sử dụng trò chơi, câu chuyện, hoặc các hoạt động tương tác để việc hình thành thói quen không trở thành gánh nặng mà là một trải nghiệm thú vị.
Lời Kết
Việc thiết lập thói quen tốt là một trong những khoản đầu tư quan trọng nhất mà cha mẹ có thể dành cho con mình. Xây dựng những thói quen tốt như đặt những viên gạch nền móng giúp trẻ định hình nhân cách ngay từ nhỏ và là nền tảng vững chắc giúp trẻ kiến tạo một tương lai rực rỡ và thành công. Ngay từ bây giờ, ba mẹ hãy đồng hành cùng con, gieo những hạt giống thói quen tích cực để nuôi dưỡng một phiên bản thành công và hạnh phúc của trẻ trong tương lai.
